6 maja Bułgaria obchodzi Gergyowden — jedno z najważniejszych i najbardziej lubianych świąt ludowych i religijnych. Dzień ten poświęcony jest św. Jerzemu — patronowi odwagi, żołnierzy, rolników i pasterzy. Gergyowden głęboko zakorzenił się w bułgarskiej kulturze, łącząc tradycje chrześcijańskie z dawnymi pogańskimi rytuałami związanymi z przebudzeniem natury i rozpoczęciem nowego cyklu rolniczego.
Historia i znaczenie religijne
Św. Jerzy pochodził z Kapadocji i żył w III wieku. Był rzymskim żołnierzem i został męczennikiem za wiarę chrześcijańską w czasach cesarza Dioklecjana. Został uznany za świętego zarówno w kościele prawosławnym, jak i katolickim. W tradycji ludowej jego postać symbolizuje odwagę i walkę ze złem, a jego wizerunek zabijającego smoka włócznią jest powszechnie znany.
Bułgarski Kościół Prawosławny czci 6 maja jako dzień św. Jerzego, który pokrywa się z dawnymi obrzędami agrarnymi związanymi z wiosennym odrodzeniem ziemi i wypasem zwierząt.
Gergyowden jako święto ludowe
W bułgarskiej tradycji Gergyowden to oficjalne rozpoczęcie lata — symbol odrodzenia przyrody, płodności i siły życiowej. W tym dniu ważne są rytuały związane z rolnictwem i hodowlą. Wierzono, że od sposobu obchodzenia święta zależy urodzaj i dobrobyt przez cały rok.
Od rana zbierano rosę, którą uważano za leczniczą. Dziewczęta myły się nią dla urody, a chorzy dla zdrowia. Kobiety plotły wianki z ziół i dzikich kwiatów — szczególnie z pokrzywy, piołunu i pelargonii — i wieszały je na drzwiach domów i obór, aby odpędzać złe moce.
Najważniejszą tradycją było składanie ofiary z jagnięcia, ponieważ św. Jerzy był patronem pasterzy. Przygotowywano pieczone jagnię, a także zupę z podrobów — kurban czorba. Na stole znajdowały się też świeże warzywa, chleb i wino.
Gergyowden — święto odwagi
Od 1993 roku 6 maja w Bułgarii obchodzony jest również jako Dzień Odwagi i Armii Bułgarskiej. W Sofii organizowane są parady wojskowe z udziałem żołnierzy, sprzętu i pokazów.
Św. Jerzy był od wieków patronem wojowników, dlatego dzień ten zyskał także znaczenie narodowe i patriotyczne.
Wierzenia ludowe i wróżby
Z Gergyowdenem wiąże się wiele wierzeń. Uważano, że poranna rosa ma magiczne właściwości — leczy bezpłodność, choroby i dziecięce lęki. Ludzie chodzili boso po łąkach, „kąpiąc się” w ziołach.
Dziewczęta wróżyły sobie z wianków — ta, której wianek dłużej zachowa świeżość, miała mieć szczęście przez cały rok.
Znaczenie społeczne i kulturowe
To również rodzinne święto. Często jest obchodzone jako imieniny osób noszących imię Georgi, Gergana, Galina itd. Świętuje się je hucznie, z ucztami i muzyką.
Obchody integrują mieszkańców miast i wsi, podtrzymując bułgarską tożsamość narodową. Organizowane są jarmarki, występy folklorystyczne i koncerty.
Współczesność i tradycja
Pomimo zmian cywilizacyjnych, Gergyowden pozostaje jednym z najbardziej żywych świąt. Przypomina o znaczeniu pracy, rodziny, odwagi i ziemi.
6 maja bułgarskie domy wypełniają się zapachem pieczonego jagnięcia, radością dzieci i obecnością bliskich. To nie tylko data — to żywa tradycja, która przekazuje duszę Bułgarii.
